Paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing
Algemeen
- Het weerstandsvermogen is de mate waarin financiële risico's kunnen worden opgevangen zonder dat dit gevolgen heeft voor bestaand beleid. Het weerstandsvermogen is onder te verdelen in een incidenteel weerstandsvermogen voor het opvangen meer eenmalige risico’s en een structureel weerstandsvermogen voor het opvangen van meerjarige risico’s.
Het weerstandsvermogen kan worden uitgedrukt als de verhouding tussen:
- De weerstandscapaciteit, zijnde de middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt of kan beschikken om niet begrote kosten te dekken;
- Alle risico’s waarvoor geen maatregelen zijn getroffen en die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot de financiële positie.
- In de nota Vermogensbeheer, vastgesteld in december 2019, is opgenomen dat voor het incidenteel weerstandsvermogen gestreefd wordt naar een ratio van 1,5. De ratio berekend aan de hand van de beschikbare reserves en de geïnventariseerde risico's komt uit op 2.1
- De gemeente Schagen heeft het risicobeleid verder niet uitgewerkt.
Ontwikkelingen risico's
In de begroting 2020 hebben we rekening gehouden met tal van risico's. Het aantal risico's en de omvang van de risico's zijn in de jaarrekening ten opzichte van de begroting afgenomen. De beschikbare reserves zijn toegenomen.
Bij de opstelling van de begroting 2021 zijn de risico's ingeschat tegen een herziene indeling naar impact. De in deze begroting gehanteerde indeling is ook bij de jaarrekening 2020 gebruikt.Zou bij deze jaarrekening dezelfde indeling gebruikt zijn als bij de begroting dan zou de ratio uitkomen op 1.2
In 2020 zijn we geconfronteerd met de pandemie van het coronavirus dat de ziekte COVID-19 veroorzaakt. Dit risico was niet specifiek benoemd in de begroting 2020. In de begroting is wel rekening gehouden met een ramp in algemene zin. Verder is de omvang van de waarborgsommen en garantstellingen aangepast en is de kans van het parkeerfonds hoger ingeschaald.
Incidenteel weerstandsvermogen
De incidentele weerstandscapaciteit bestaat uit die reserves waar nog geen verplichting op rust of waarvan de besteding nog kan worden gewijzigd. Daarnaast wordt rekening gehouden met stille reserves. In de jaarrekening 2020 is rekening gehouden met de stille reserve die aanwezig is op gronden en gebouwen waarover de gemeente beschikt. De stille reserve waarmee wordt gerekend is € 4,5 miljoen.
Ratio incidenteel weerstandsvermogen
Op basis van de beschikbare en de benodigde incidentele weerstandscapaciteit kan het weerstandsvermogen worden bepaald. De incidentele risico’s, afgezet tegen de beschikbare incidentele capaciteit, geven een ratio van 2.1 (voldoende, streefwaarde is 1.5).
Totale beschikbare reserves (incl. stille reserves) die ingezet kunnen worden voor het opvangen van risico’s | 9.312 | = 2.1 |
|---|---|---|
Totale incidentele risico’s |
Structureel weerstandsvermogen
De structurele weerstandscapaciteit bestaat uit de onbenutte belastingcapaciteit en de post onvoorzien. Voor de onbenutte ozb-capaciteit gaan wij uit van het verschil tussen het artikel-12-norm-tarief en het laatst vastgestelde tarief.
Wanneer in 2020 het artikel-12-norm-tarief in Schagen was geheven, had dit een extra opbrengst opgeleverd van € 2,9 miljoen. Dit is voldoende om de structurele risico’s van
€ 560.000 op te vangen. Daarnaast is er nog onbenutte belastingcapaciteit. Zoals in de vorm van de post voor onvoorziene uitgaven, de toeristenbelasting, forensenbelasting, precariobelasting, hondenbelasting, en de reclamebelasting. In geval van nood kan dit aangesproken worden.
Beschikbare belastingcapaciteit 2.949
------------------------------------------------------------ = 5.3
structurele risico's 560
Top 10 incidentele risico's 2020
bedragen x € 1.000 | |||||
nr. | omschrijving | kans | impact | bedrag | |
1 | Leningen aan derden | 10 | 4 | 1175 | |
2 | Waarborgen en Garantstellingen | 1 | 4 | 1021 | |
3 | Calamiteit/ramp | 50 | 3 | 750 | |
4 | Open eindregelingen | 50 | 2 | 500 | |
5 | parkeerfonds | 75 | 3 | 683 | |
6 | precario op leidingen | 10 | 1 | 208 | |
7 | Overige risico's niet voorzienbaar | 10 | 1 | 50 | |
8 | Projecten in de openbare ruimte | 10 | 1 | 30 | |
9 | illegale lozingen (o.a. in haven of riool) | 10 | 1 | 25 | |
10 | Gladheidbestrijding | 25 | 1 | 13 | |
Kengetallen
Vanuit het rapport van de Adviescommissie Vernieuwing van de begroting en verantwoording van gemeenten zijn gemeenten verplicht financiële kengetallen in deze paragraaf in de begroting op te nemen. De aanleiding van het rapport was de wens om de kaderstellende en controlerende rol van de raad te versterken. Het gebruik van kengetallen is om de financiële positie van gemeenten weer te geven en te kunnen vergelijken.
Kengetallen | Rekening 2019 | Begroting 2020 | Rekening 2020 |
|---|---|---|---|
Netto schuldquote | 31,4% | 59,1% | 25,9% |
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen | 31,3% | 55,5% | 25,6% |
De Solvabiliteitsratio | 42,3% | 35,2% | 43,4% |
Structurele exploitatieruimte | 6,28% | 0,0% | 3,8% |
Kengetal grondexploitatie | 4,8% | 3,8% | 3,8% |
Belastingcapaciteit | 103,8% | 104,0% | 108,0% |
Rekening 2019 | Begroting 2020 | Rekening 2020 | |
Netto schuld per inwoner o.b.v. alle schulden | € 1.641 | € 1.622 | |
Netto schuld per inwoner o.b.v .langlopende schulden | € 1.258 | € 1.232 | |
Saldo van baten en lasten voor toevoegingen en onttrekkingen | |||
van reserves als percentage van de inkomsten | 6,3% | 1,2% | |
(inkomsten exlc. Bijdrage reserves) | |||
onbenutte belastingcapaciteit ozb als percentage van de inkomsten | 1,8% | 2,5% |
Netto schuldquote
De netto schuldquote geeft inzicht in het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. Het geeft een indicatie in welke mate de rentelasten en aflossingen op de exploitatie drukken. Een percentage tot 100% is als voldoende aan te merken. Het percentage voor 2020 ligt beduidend lager en is hiermee ruim voldoende.
De solvabiliteitsratio
De solvabiliteitsratio geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan zijn financiële verplichtingen te voldoen. Een percentage van rond de 50% is voldoende. Het percentage waar wij op uitkomen zit hier nog onder. Dit is niet erg, zolang de exploitatie sluitend is en er budget is om de rente en aflossingen op vreemd vermogen te voldoen.
Structurele exploitatieruimte
Het financiële kengetal structurele exploitatieruimte geeft aan hoe groot de structurele vrije ruimte binnen de vastgestelde rekening is. Daarnaast geeft dit kengetal ook aan of de gemeente in staat is om de structurele tegenvallers op te vangen dan wel of er nog ruimte is voor nieuw beleid. Een structureel ratio rond de 0,% (van Algemene uitkering en belasting capaciteit) geeft een acceptabel risico.
Kengetal grondexploitatie
Het financiële kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (boekwaarde) is ten opzichte van de jaarlijkse baten. Een norm bepalen voor dit kengetal is lastig. De boekwaarde van de gronden in bezit zegt namelijk nog niets over de relatie tussen de vraag en aanbod van woningbouw dan wel m2-bedrijventerrein. Maatwerk is hiervoor van toepassing, dat wil onder andere zeggen; hoeveel woningen of m2-bedrijventerrein zijn gepland, het type en op welke plek. Daarnaast is het van wezenlijk belang wat de te verwachte vraag zal zijn. Dit vergt meer onderzoek dan naar voren komt uit het genoemde kengetal. De boekwaarde van de gronden geeft wel weer of een gemeente veel middelen heeft gestopt in haar grondexploitatie. Dit geld dient namelijk ook nog terugverdiend te worden. Om vorengenoemde redenen is geen norm verbonden aan het kengetal grondexploitatie.
Belastingcapaciteit
De belastingcapaciteit geeft inzicht hoe de belastingdruk in de gemeenten zich verhoudt ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Een percentage van 100% wil zeggen dat we op het landelijk gemiddelde zitten. De belastingdruk binnen de gemeente Schagen is dus hoger dan het landelijk gemiddelde. Overigens is in de tabel voor het jaar 2020 uitgegaan van de tarieven 2019 omdat de tarieven 2020 nog niet beschikbaar zijn.